Forum > Lorum > Torum > Orum: η άσφαλτος* αστικότητα (ΜΕΡΟΣ Β)

<< ΜΕΡΟΣ Α

Forum: [Λατ.] Φόρον [εκ του φέρω], τόπος / φορέας, αστικό «φορείο». Τόπος κοινωνικής, οικονομικής, πολιτικής δραστηριότητας, ρωμαϊκή αγορά.
Lorum: [Λατ.] Λώρος, λωρίδα, λουρί, ιμάντας, ηνία [τα], κορδόνι, σύνδεσμος, μαστίγιο, λάσο, ζώνη, περιδέραιο.
Torum: [Λατ.] Κοίλωμα, φούσκωμα, πρήξιμο, προεξοχή, λέκτρον, σπείρα, κυμάτιο.
Οrum: [Λατ.] Των προσώπων, των μορφών. Γενική πληθυντικού του Os [μορφή, πρόσωπο].

Μεταξύ προορισμών και καθ’όλη τη διάρκεια της μετακίνησης, το  lorum, ως αρωγός της καταναλωτικής θέρμης, εγγυάται την ομοιογένεια των οπτικών παραστάσεων, την αναμετάδοση των καταναλωτικών προτύπων, ώστε να μην απωλεσθεί η φρικτή χίμαιρα της εμπορευματοποίησης και του άμετρου υποκειμενισμού, να μην επανεκτεθεί το επιβατικό κοινό στο ανεπιτήδευτο, στο φυσικό. Η σφαίρα προβολής μιας αλλοτριωμένης αίσθησης του οικείου επεκτείνεται αξονικά, δρώντας ως πεδίο συνειδησιακής ολίσθησης.

Ο ασίγαστος κινητισμός επιτρέπει τη διάχυση των ορίων μεταξύ υλικού και φαντασιακού μέσω εορταστικών, μεθυστικών, συναισθηματικά φορτισμένων μυθευμάτων. Η μυθοπλασία δρά ως άυλο συνειδησιακό καταφύγιο, ανθίσταται κριτικής και αμφισβήτισης και ανάγεται σε ιδεολογία, σε αυτοσκοπό, σε εννοιολογική ταυτότητα.

Η ενδυναμούμενη έμφαση στην εικονογραφία δομεί και προβάλλει το υπερ-πραγματικό, το επίπλαστο, ως αυθεντία. Ανασύροντας την έννοια του simulacrum του Baudrillard, η προσομοίωση σταδιακά γίνεται ισχυρότερη απο το πραγματικό –ανταποκρίνεται στο όραμα πιο επιτυχημένα από το ίδιο το αυθεντικό. Σταδιακά ο μύθος ενσωματώνεται στο χώρο. Μέσω της ταύτισης ο ίδιος ο αυτοκινητόδρομος ανάγεται σε αντικείμενο επιθυμίας.

Η εμπορικότητα εναπόκειται στον ακατάπαυστο εντυπωσιασμό, την πρόκληση, την έκπληξη, την εκθάμβωση και την παρέλκυση, μεθοδεύσεις που καταλήγουν να ταλαιπωρούν τη συνείδηση μονομανώς, προτάσσοντας υπερφύαλα ψευδο-ιδεαλιστικά πρότυπα απόλαυσης, επιτυχίας ή αναγνώρισης. Εγκαθίσταται έτσι η διαρκής αίσθηση του ανικανοποίητου, ανέρχονται τα δίπολα αμφισβήτισης και εφήμερης αυτεπιβεβαίωσης, αθυμίας και επιθυμίας. Το lorum ανάγεται σε σύμβολο, σε εικονικό καθεδρικό της αυτοπεποίθησης.

ΙΙΙ. Torum > Orum
Ίσως τα μόνα νέα για τις σύγχρονες πόλεις είναι οι νεότευκτες οδικές αρτηρίες, και επί αυτών, ο απώτατος προορισμός του οδικού συστήματος, η ίδρυση μονο-χρηστικών υπερ-καταστημάτων πανίσχυρων εταιρικών κολοσσών οικουμενικού βεληνεκούς, ανταποκρινόμενων σε αυστηρά οριοθετημένους ανεξάρτητους τομείς της αγοράς: επίπλωση, οικιακά είδη, γραφείο, κηπουρική, ηλεκτρονικά, τρόφιμα, ρουχισμός, ηλεκτρικά είδη, αυτοκινητισμός, άθληση, αποθήκευση, κ.α. Ως εκλογικευμένος παραλογισμός, γεννάται ο παρόδιος αστικισμός, ως κοίλωμα, διόγκωση, οίδημα επί του οδικού δικτύου.

Τιτάνια τυφλά κουτιά στέγασης αναπτύσσονται ως υπερβατικά συνέκδοχα της τετρημμένης τυπολογίας της αποθήκης, ως υπερδιόγκωση του βιομηχανικού χώρου στοίβαξης, προτείνοντας απλά τη διάνοιξη, τη διάθεση αυτού στο καταναλωτικό κοινό, με βασική συνθήκη τις άπλετες επιφάνειες στάθμευσης ιδιωτικών οχημάτων. Απορρίπτοντας κάθε περιβαλλοντική παράμετρο, επιλύονται μονομανώς οι απόλυτα πρακτικές ανάγκες, η εξυπηρέτηση των τροχοφόρων, η κίνηση και στάθμευση αυτών.

Αδιαφορώντας για την αστική μορφολογία, το κτίριο-οίδημα φαίνεται να μοιράζεται τον ίδιο γενετικό κώδικα με το σύστημα υποδομής, τον αυτοκινητόδρομο. Τετρημμένα ορθολογιστικό, παθολογικά ομοιογενές και απλωϊκά πρακτικό, το παρόδιο κουτί εγκαθιστά μια ιδιόμορφη ανοίκεια τοπολογία. Ο χρήστης του έμμεσα «κατοικεί» την αλλότρια τοπογραφία του αυτοκινητόδρομου, υπηρετώντας μονομανώς τις επιβολές των υπερκαταναλωτικών του εμμονών, παθών και ενστίκτων θυσιάζοντας κάθε ψυχική προτεραιότητα.

Το torum ανάγεται σε τοπίο καταναλωτικής εκπόρνευσης, ως άλλη πιάτσα, στην οποία εκλείπει επισήμως κάθε ενδοιασμός και ψυχική αναστολή, όπου το αντικείμενο, το sport της συσσώρευσης έκπτωτων αγαθών σε εκπτωτικές συνθήκες, διαρθρώνεται ωμά και συνειδητά, σε ένα καθεστώς διάρρηξης της σχέσης μεταξύ τόπου και πρακτέου. Ξέρεις τι πας να κάνεις όταν βρεθείς εκεί. Ο τόπος αναδύει τα ένστινκτα, την πολεμική, την βίαιη ψυχολογία, τις φιλήδονες αλλά ανέραστες εμμονές και ψυχώσεις, εκδοχές μιας ανταγωνιστικής και αποποιημένης συλλογικότητας. Συνακόλουθα, η περιβαλλοντική εκπόρνευση είναι προφανής και αναμενόμενη συνέπεια.

Πυροδοτείται έτσι ένας νέος κύκλος αλληλεπιδράσεων. Ο αυτοκινητόδρομος ξεκινά να ορίζει και να πλάθει  τον αστικό βίο: Τα καταναλωτικά αγαθά που αποκτώνται στις παρόδιες υπεραγορές εισέρχονται στο περιβάλλον της κατοικίας, το εξοπλίζουν μεταφέροντας την ανοίκεια αύρα τους, το τραύμα της απουσίας οιασδήπτε μη-υλικής ιδιότητας πέρα από το ευκαιριακό και το φθηνό της τιμής τους. Ο ίδιος ο οικιακός εξοπλισμός, παρηγμένος σε απόμακρες αναπτυσσόμενες γεωγραφικές περιφέρειες διαμηνύει την απρόσωπη οικουμενικότητά του, την απώλεια της έννοιας του ριζωμένου, του προσωπικού.

Σταδιακά, ο αστικό βίος μεταπλάθεται σε «ευκαιριακό» υπο-προϊόν του αυτοκινητοδρόμου, αποκτάται σε αυτόν, οριοθετείται από αυτόν. Δεν είναι τελικά η προαστιακή περιφέρεια που αναπτύσσεται ως αναφορά στο αστικό κέντρο. Αντίστροφα, το κέντρο βρίσκεται να επηζεί και να εξαρτάται από την αντι-αστική περιφέρεια. Καθώς η ίδια η πόλη εξελλίσσεται σε «πολιτισμικό φάντασμα για τους τουρίστες» όπως δήλωνε ο προφητικός Marshall McLuhan, ο αυτοκινητόδρομος επανασυστήνεται ως ουσιαστικής βαρύτητας αστική γεννήτρια – ώστε να βρει επιτέλους αυτός ο γλυκανάλατος νεο-πολεοδομικός όρος πειστική εφαρμογή.

ΙV. Orum!
Εθελοτυφλώντας, ο Venturi παρέβλεψε το γεγονός πως οι περίφημες ρωμαϊκές οδοί περιβάλλονταν από ταφικά μνημεία ως άλλες γραμμικές νεκροπόλεις. Η μετα-μοντερνικότητα ευελπιστεί πως δύναται να παρακάμψει τη μετα-φυσική.

Συνολικά, το αστικό περιβάλλον απλουστευτικά και διαγραμματικά καταλήγει να οργανώνεται βάσει απνευμάτιστων υλιστικών προτεραιοτήτων και αναλώνεται σε απνευμάτιστες λειτουργίες, όπως η κυκλοφορία, η στάθμευση και ο ανεφοδιασμός.

Αναλογιζόμενοι τη δυσθυμία που επιφέρουν οι ασίγαστες ανάγκες και οι μέριμνες, ας θυμηθούμε τα λόγια του Νικία στους Αθηναίους στρατιώτες αποικιστές, στην ακτή των Συρακουσών: «...είσαστε οι ίδιοι η πόλη, όπου και αν επιλέξετε να εγκατασταθείτε... είναι οι πολίτες που κάνουν την πόλη, όχι οι τοίχοι ή τα πλοία χωρίς αυτούς» .

Εμείς όμως βαρύναμε, γίναμε δύσφρωνες, βυθιστήκαμε στις επαχθείς μέριμνες, κουβαλούμε τόσα.... «υπάρχοντα».

Η πόλις εάλω.

Του Αριστοτέλη Δημητρακόπουλου

*Άσφαλτος: [α-σφάλμα], αλάνθαστη.